Δείξε μου τους γονείς σου, να σου πω τους βαθμούς σου

«E» 20/10

Κληρονομικό... χάρισμα φαίνεται να έχουν όσοι μαθητές έχουν καλή επίδοση στο σχολείο και καταφέρνουν να εισαχθούν στις πανεπιστημιακές σχολές της χώρας μας. Επιπλέον, η επιτυχία στις σχολές πρώτης επιλογής εξαρτάται και από σκληρά «ταξικά» δεδομένα.

Αυτό που όλοι συζητάμε ή υποθέτουμε καταδεικνύεται και από επιστημονική έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 1.780 μαθητών της Γ Λυκείου και των γονέων τους.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι καλύτερη σχολική επίδοση έχουν οι μαθητές που τουλάχιστον ο ένας γονέας τους είναι απόφοιτος ΑΕΙ και το οικογενειακό εισόδημα είναι αρκετά υψηλό.

Η κοινωνικοοικονομική έρευνα του καθηγητή Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Γιώργου Μάρδα και του επίκουρου καθηγητή Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Τρύφωνα Κωστόπουλου είχε σκοπό να αναλύσει και να αποδείξει την ύπαρξη ή όχι συσχέτισης μεταξύ των διαφόρων επιπέδων μόρφωσης και του οικογενειακού εισοδήματος των γονέων με την αντίστοιχη επίδοση των παιδιών της οικογένειας στη βαθμολογία τους στην τελευταία τάξη του Λυκείου, όσο και κατά τις εισαγωγικές εξετάσεις στα ΑΕΙ.

«Θελήσαμε να μάθουμε κατά πόσο το κοινωνικό περιβάλλον επηρεάζει ή όχι τον διαπαιδαγωγούμενο», εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ο Γιώργος Μάρδας.

«Η οικογένεια, η γειτονιά, η κοινότητα, η πολιτεία, η εκκλησία και φυσικά το σχολείο, είναι σημαντικοί φορείς αγωγής, μόρφωσης, ηθικών αρχών, αντιλήψεων, στάσεων, οραμάτων. Εχουν όμως κάποιο αντίκτυπο στην επιτυχία του μαθητή να διακριθεί στο σχολείο;».

«Από τα αποτελέσματα της έρευνας φαίνεται σαφώς ότι το εισόδημα και το πνευματικό επίπεδο των γονέων ωθούν τελικά τα παιδιά σε καλύτερες μαθησιακές αποδόσεις», λέει ο έτερος των ερευνητών, Τρύφωνας Κωστόπουλος.

«Από τα αποτελέσματα της έρευνας παρατηρούμε ότι τα παιδιά που τους δίνεται οικονομική δυνατότητα για μία επιπλέον βοήθεια στην εκπαιδευτική διαδικασία (φροντιστήρια, βιβλία κ.λπ.), είτε έχουν την εκπαιδευτική-συμπληρωματική εξωσχολική βοήθεια των μορφωμένων γονέων, επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα, τόσο στο Λύκειο όσο και στην εισαγωγή τους σε σχολές υψηλής ζήτησης των ΑΕΙ. Φυσικά, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις...», μας λέει.

Την ίδια στιγμή, οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα και μορφωτικό επίπεδο βλέπουν λιγότερο συχνά τα παιδιά τους να επιτυγχάνουν σε κάποια από τις πανεπιστημιακές σχολές με υψηλή βάση.

Καθοριστικοί παράγοντες
«Η κοινωνία, άρα και η οικογένεια, σε συνδυασμό με την εποχή που ζει ένα άτομο προσδιορίζουν τις εκάστοτε κοινωνικές δομές και μορφές. Υπάρχει στενή και στατιστικώς σημαντική σχέση κοινωνικής προέλευσης και εκπαιδευτικής επίδοσης.

Πολλές διαφορετικές πλευρές της κοινωνίας είναι αιτιακοί παράγοντες στη σχέση οικογένειας - σπιτιού και σχολείου», λέει ο Γιώργος Μάρδας.

«Φάνηκε και από την έρευνα, αλλά επιβεβαιώνεται και από την καθημερινή πρακτική, ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα αναπαράγει την υφιστάμενη κοινωνική ανισότητα δημιουργώντας μία ελίτ, την οποία θέλει να γαλουχήσει. Κι όποιος αντέξει», συμπληρώνει ο Τρύφωνας Κωστόπουλος.

Κατά τους καθηγητές-ερευνητές, το εκπαιδευτικό σύστημα, μέσω του σχολείου, διατηρεί και συντηρεί την ανισότητα στη σχολική επίδοση.

Τέλος από την έρευνα προέκυψε ότι η επίδραση του οικογενειακού εισοδήματος στην επίδοση του μαθητή είναι στατιστικώς λιγότερο σημαντική από την αντίστοιχη επίδραση του μορφωτικού επιπέδου των γονέων.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 1.780 μαθητές της Γ Λυκείου και των γονέων τους. Η επιλογή του δείγματος έγινε με τη μέθοδο της τυχαίας δειγματοληψίας από 4 νομούς: Θεσσαλονίκης, Πιερίας, Κιλκίς και Χαλκιδικής. Ακολουθήθηκε, επίσης, στην τελική επιλογή η πολλαπλή διαστρωματική μέθοδος, ανάλογα με τη γεωλογική και κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού. Ως ανώτερο επίπεδο βαθμολογίας θεωρήθηκαν οι βαθμοί 17-20 για το Λύκειο και τα 17.000- 20.000 μόρια για τους επιτυχόντες σε ΑΕΙ.

«ΠΕΙΡΑΜΑ» ΜΕ ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ
Τα παιδιά «μιλούν» με εικόνες για την οικογένειά τους

Η Αννα είναι μαθήτρια πρώτης δημοτικού. Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν την αφήνουν να έχει καλή σχολική επίδοση και η μητέρα της εκνευρίζεται και τη δέρνει συχνά.

Στη ζωγραφιά της με τίτλο «Η οικογένειά μου κι εγώ» σκιτσάρισε τον εαυτό της σαν έντομο, που σημαίνει χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Η συμμαθήτριά της ζωγράφισε όλη την οικογένειά της πιασμένη χέρι με χέρι.

Παρ όλ αυτά, τα μαύρα σύννεφα στον ουρανό, η στάση των σωμάτων και το περιπολικό στην άκρη της ζωγραφιάς περιγράφουν κάποια οικογενειακά προβλήματα.

Ενα ενδιαφέρον πείραμα πραγματοποιήθηκε στον Νομό Ρεθύμνου. Μέσα από ζωγραφιές παιδιών 6-12 ετών, η εκπαιδευτικός-ψυχολόγος ειδικής αγωγής Αγάπη Σιμοπούλου και οι συνεργάτες της (κοινωνική λειτουργός, παιδοψυχολόγοι κ.ά.) προσπάθησαν να δείξουν τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η οικογένεια στην ψυχολογία του παιδιού.

Η αξιολόγηση
Σκοπός της έρευνας ήταν η αξιολόγηση της οικογενειακής λειτουργικότητας.

«Δεν μπορούμε μέσα από μια ζωγραφιά να πούμε ακριβώς τι συμβαίνει - γι αυτό χρειάζεται ειδική ανάλυση και πολυδιάστατη προσέγγιση για το κάθε παιδί.

Ωστόσο, το ιχνογράφημα μας βοηθάει να ανακαλύψουμε θέματα-ταμπού που στην πραγματικότητα αποκρύπτονται», λέει η Αγάπη Σιμοπούλου.

«Τα περαιτέρω στοιχεία τα αντλήσαμε μέσω του οικογενειακού ιστορικού, ατομικές συνεντεύξεις των μελών της, συνεντεύξεις κοντινών προσώπων (δασκάλων και παιδιών) και το παιδικό ιχνογράφημα».

Η έρευνα διεξήχθη σε 130 παιδιά σε ημιαστικές περιοχές του Νομού Ρεθύμνου ηλικίας 6-12 ετών το διάστημα Μαρτίου-Μαϊου 2005.

Η μέθοδος
Για τη διερεύνηση χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της εστιακής αξιολόγησης: σύνδεση της εικόνας που εμφανίζει το παιδί με τις συνθήκες που επικρατούν στην οικογένεια και τις προηγούμενες εμπειρίες παιδιών και γονέων.

Οι ζωγραφιές των παιδιών είναι πολύ χαρακτηριστικές για το συναισθηματικό κλίμα, την επικοινωνία, την επάρκεια της οικογένειας και τη σταθερότητά της.

ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΑ